Όσοι ζωντανοί...

Είναι πλέον γενικά παραδεκτό ότι ο τόπος πάει από το κακό στο χειρότερο. Δυστυχώς όμως, ποτέ δεν ακούμε από κάποιον «αρμόδιο» τι τελικά φταίει. Αντιθέτως, θα ισχυριζόμουν ότι γίνεται μεθοδευμένη, θα έλεγα και συστηματική, προσπάθεια αποχαύνωσης και αποπροσανατολισμού των νεοελλήνων, από τα κατευθυνόμενα Μ. Μ. Ε., τους πολιτικούς, τα ξένα κέντρα λήψεως αποφάσεων, τα οργανωμένα συμφέροντα, ντόπια και ξένα. Το άρθρο που ακολουθεί, πιστεύω ότι κινείται προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν που περιγράψαμε παραπάνω, επιχειρώντας να θέσει ζητήματα που μας απασχολούν και προβληματίζουν και, το σπουδαιότερο, δίνει απαντήσεις. Θεωρώ ότι η μελέτη του και όχι η επιδερμική ανάγνωσή του, προσφέρει κάποιες ελπίδες ότι δεν έχουν χαθεί όλα…

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης

 

“ΟΣΟΙ ΖΩΝΤΑΝΟΙ”

Γεώργιος Ι. Σκλαβούνος
Οικονομολόγος-Κοινωνιολόγος

Η κρίση στην οποία βυθίζεται η χώρα, δεν είναι απλά και μονοδιάστατα οικονομική. Η κρίση είναι βαθύτατη και στο σύστημα αξιών και στον πολιτισμό της καθημερινής μας ζωής. Σε καμία περίπτωση δεν είναι μόνο εισαγόμενη. Οι αναγκαίες παρεμβάσεις για την έξοδο απ’ την κρίση δεν θα είναι αποτελεσματικές αν είναι αποσπασματικές και μονοδιάστατες. Καμιά οικονομία δεν αναπτύσσεται σε κοινωνικό, πολιτικό, πολιτισμικό, ηθικό κενό.

Η χώρα έχει ανάγκη αναγέννησης και ανασυγκρότησης, σε όλο το πλάτος του κοινωνικού και του πολιτικού φάσματος. Η ζωτική ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας δεν είναι αυτή ενός νέου κυβερνητικού προγράμματος, ενός νέου φορολογικού προγράμματος, μα η διαμόρφωση ενός αναγεννητικού οράματος και προγράμματος που θα διαποτίζει και θα εμπνέει κάθε ατομική και συλλογική πρακτική. Αυτή είναι η αποστολή της πολιτικής ηγεσίας στο σύνολό της και του πολιτικού συστήματος. Αυτό είναι το χρέος της πνευματικής ηγεσίας.

Οι πρόσφατες εκλογές μπορούν να έχουν νόημα, να αποκτήσουν πραγματικό περιεχόμενο και να φέρουν πραγματικό αποτέλεσμα, μόνο ως απαρχή μιας νέας προσπάθειας, καθολικής εθνικής και κοινωνικής αναγέννησης. Το ζητούμενο δεν είναι να μειώσουμε κατά τι, το εξωτερικό χρέος και το επιτόκιο του δανεισμού μας, αλλά να μπει η χώρα και ο λαός μας σε μια πορεία εξόδου από τη σήψη και την παρακμή. Όπως μας θύμισε ο διεθνής Έλληνας Ζωγράφος Γ. Κουνέλης στην τελετή ανακήρυξης του σε επίτιμο διδάκτορα της σχολής Καλών Τεχνών «Δεν χρησιμεύει πλέον να έχουμε ένα δυνατό σχέδιο για την αλλαγή».

Η καθολική ανομία που καθηλώνει τη χώρα, ευνουχίζει, αποπροσανατολίζει και εξαγριώνει τη νέα γενιά, η ανομία που καταλύει κάθε κοινωνική συνοχή και ανατροφοδοτεί ένα κυρίαρχο αντικοινωνικό ατομικισμό, μια καθολική «α-ηθικότητα», δεν ξεριζώνεται με τεχνοκρατικούς τσελεμεντέδες και «οργανωτίστικες» προσεγγίσεις. Η βαθύτατη κρίση αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας των φορέων και των θεσμών της κοινωνίας μας έχει καταλύσει κάθε έννοια συμμετοχικού πολιτισμού και ήθους. Η κρίση αντιπροσώπευσης και αξιοπιστίας στην πολιτική, είναι άρρηκτα δεμένη με την κρίση συμμετοχής, και τις εδραιωμένες πρακτικές στις συμμετοχικές διαδικασίες…

Για την έξοδο απ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο, δεν αρκεί απλά και μόνον, ένα τεχνοκρατικό πρόγραμμα, μιας νέας κυβέρνησης, είτε αυτό είναι κεντροδεξιάς, είτε κεντροαριστερής κατεύθυνσης. Η δημιουργική ανατροπή πρέπει να στοχεύει πρωτίστως στο πολιτικό μας σύστημα, στη σχέση του με την κοινωνία, στην κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα και πρακτική, στην αναγέννηση της υπεύθυνης συμμετοχής.

Το τρομακτικό χρέος της χώρας δεν αποτελεί λογιστικό πρόβλημα. Δεν θα λυθεί με ένα καλύτερο λογιστή, ούτε με αποδοτικότερους φοροεισπραχτικούς μηχανισμούς. Εκφράζει την παραγωγική εξειδίκευση της χώρας, την εξειδίκευση της ελληνικής επιχείρησης, του ελληνικού επιστημονικού δυναμικού, του ελληνικού εργατικού δυναμικού, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, τον προσανατολισμό και την αποτελεσματικότητα της έρευνας, στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Εκφράζει τη θέση και τη σχέση της χώρας στον παγκόσμιο καταμερισμό γνώσης και οργάνωσης, αποτελεσματικότητας και ισχύος. Κατά συνέπεια, το ζητούμενο δεν ήταν και δεν είναι απλά και μόνο η ανατροπή μιας κυβέρνησης. Είναι η ριζική αλλαγή της καθημερινής μας πράξης και πρακτικής, στο συνδικαλισμό, στη δουλειά, στο σχολείο και το πανεπιστήμιο, το κόμμα, το κάθε κόμμα, την Εκκλησία, στις σχέσεις των κοινωνικών εταίρων, στον αναπτυξιακό διάλογο, στην εθνική στρατηγική έρευνας, στον τοπικό και τον εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό, στον τοπικό και τον εθνικό προγραμματισμό. Σε όλους τους παραδοσιακούς θεσμούς οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας.

Η αδυναμία εμπέδωσης αξιοσέβαστης σχέσης πολίτη-κράτους, πολίτη δημόσιας διοίκησης, η αδυναμία διασφάλισης ενός στοιχειωδώς αποτελεσματικού και ευνομούμενου κράτους, δεν αλλάζουν με τη μετακίνηση δυσαρεστημένων ψηφοφόρων - οπαδών, ούτε με την αλλαγή συσχετισμού κοινοβουλευτικής δύναμης. Αυτές οι μετακινήσεις δεν εκφράζουν διαφοροποίηση πολιτικής συμπεριφοράς και συνείδησης. Δε σηματοδοτούν κάποια αλλαγή, στην ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της κοινωνικής συμμετοχής, στο ήθος και την αποτελεσματικότητα της εργασίας και της συνεργασίας.

Για την έξοδο από την κρίση δεν αρκεί μια ηγεσία, που μπορεί να προτείνει τις καλύτερες δυνατές λύσεις στα προβλήματα. Χρειάζεται η ηγεσία αυτή, να πλαισιώνεται να στηρίζεται από κόμματα και κινήματα «καταλύτες», ικανά να μετουσιώνουν τη σωστή τεχνοκρατική-επιστημονική πρόταση, μέσα από κοινωνική συμμετοχή, σε κατακτημένη κοινωνική γνώση ,κοινωνική θέληση και αφοσιωμένη δράση. Για την έξοδο της χώρας και της κοινωνίας μας από τη βαθύτατη και πολυεπίπεδη κρίση, δεν αρκούν τα παραμύθια και οι ευχές συναίνεσης, σε επίπεδο κομματικών ηγεσιών.

Το χειρότερο ναυάγιο θα ήταν να εναποθέσουμε τις ελπίδες εξόδου από την κρίση, σε μια συγκυβέρνηση των δύο μεγάλων κομμάτων. Αυτό το πείραμα επιχειρήθηκε στον ευρωπαϊκό χώρο, για πρώτη φορά στην Αυστρία και οδήγησε στην άνοδο του νεοφασισμού.

Ασφαλώς και η «τιμωρία των κομμάτων του ευρω-μονόδρομου», δεν συνιστά λύση. Για την παραδοσιακή αριστερά ισχύει πάντα η κριτική του Χάμπερμας. Από τη στιγμή πού υποκατέστησαν τη σκέψη, με τη μια και μόνη μέθοδο, κατήργησαν τη σκέψη.

Όταν οι έρευνες καταδεικνύουν ότι, το κατεστημένο μοντέλο πολιτικής, οι πολιτικοί, οι λειτουργοί και οι λειτουργίες του κράτους βρίσκονται στην εσχάτη αναξιοπιστία, δεν καταργείς τη πολιτική. Αλλάζεις ριζικά το απαξιωμένο και αναξιόπιστο πολιτικό σύστημα, το σύστημα κομματικής οργάνωσης και λειτουργίας. Αλλάζεις το πλαίσιο και την κουλτούρα του πολιτικού διαλόγου, τη σχέση ανάμεσα στο κόμμα και την κοινωνία. Όταν το καράβι είναι, λόγω βλάβης αταξίδευτο, δεν ψάχνεις καπετάνιο ευρύτερης αποδοχής. Ψάχνεις «μαστόρους». Οι επικοινωνιολόγοι και οι διαφημιστές δεν αρκούν. Δίχως να μπορούν να αγγίξουν τα θεμέλια του πολιτικού οικοδομήματος, επιδίδονται σε μια διαρκή ωραιοποίηση της όψης του. Για την έξοδο από τη κρίση χρειαζόμαστε ένα ριζικά αναγεννημένο πολιτικό σύστημα, ικανό να επαναθεμελιώσει την πολιτική και τους θεσμούς της στην υπηρεσία της ΠΟΛΗΣ και του ΠΟΛΙΤΗ.

Ο θεσμός του κόμματος, ως υποκατάστατο κοινωνικής ένταξης, ως εταιρία παραγωγής και διαχείρισης οπαδών, ως σύστημα αντιπροσώπευσης δίχως λογοδοσία και ακόμα ως μηχανισμός διεκδίκησης, άσκησης ή και νομής της εξουσίας, δεν αποδίδει πια. Αδυνατεί να διασφαλίσει αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα.

Το πολιτικό μας σύστημα και το παραδοσιακό μοντέλο λειτουργίας του κόμματος, αποξένωσαν τον άνθρωπο από κάθε βιωματική σχέση με την ιδεολογία του. Η εκ μέρους του πολίτη και της κοινωνίας, μετάθεση-ανάθεση της ευθύνης για την πραγμάτωση της ιδεολογίας στο κόμμα [εργολαβικά στην κομματική γραφειοκρατία] και μάλιστα όταν αυτό θα έλθει στην εξουσία, αποξενώνει, πολίτη και κοινωνία από την όποια ηθική προϋποθέτει ή ευαγγελίζεται η ιδεολογία. Αποξενώνει, πολίτη και κοινωνία, από το χρέος, τη χαρά, την εμπειρία ,να κάνει την ιδεολογία πράξη, να προσπαθεί να ζει την ιδεολογία στο εδώ και τώρα, στην οικογένειά, με ομοϊδεάτες φίλους στη δουλειά , τον επαγγελματικό χώρο, στο πνευματικό ίδρυμα που μετέχει. Εθίζεται ο πολίτης εις το να ζει με τρόπους και κανόνες που δεν σέβεται, εθίζεται στον συμβιβασμό, την μοιρολατρία, την υποκρισία. Αποτρέπεται, ο πολίτης, απ’ το να δοκιμάσει και να μάθει, «πως ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΤΟ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΣΤΗ ΜΗΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ». Μ’ αυτό τον τρόπο ο πολίτης οδηγείται εις το να μη ξέρει, να μη θέλει, να μη μπορεί να μετέχει ουσιαστικά-αποφασιστικά στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική ανάπτυξη, αλλά και την πολιτική αλλαγή. Ο πολίτης που τα εναποθέτει όλα στην ηγεσία, την κομματική γραφειοκρατία, το κράτος, παύει να είναι πολίτης. Είναι καταναλωτής πολιτικών προϊόντων.

Η υποκατάσταση της πολιτικής από το κυβερνητισμό και τη διοίκηση, έχει οδηγήσει στη κατάργηση της πολιτικής, ως ενεργού υπεύθυνης κοινωνικής συμμετοχής. Οι κοινωνικές αλλαγές, οι αλλαγές στο κυρίαρχο ήθος στα συναλλακτικά ήθη, την κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα, δεν γίνονται από Υπουργικά Συμβούλια. Γεννιούνται από τη δράση της οργανωμένης κοινωνίας. Η πραγματική αναγέννηση των επιστημονικών και των επαγγελματικών φορέων, των πνευματικών ιδρυμάτων, του πανεπιστημίου, μπορεί να αποτελέσει απάντηση στην κρίση συμμετοχής, στην κρίση της δημοκρατίας και στην κατάχρηση της εξουσίας. Στην κατάχρηση της αυθαίρετης εξουσίας του κράτους, των Μ.Μ.Ε. των πολυεθνικών της οικονομίας σήμερα και των πολυεθνικών της πολιτικής αύριο...

Τα κόμματα των οπαδών δεν μπορούν να μετατραπούν σε κόμματα πολιτών, σε κόμματα κοινωνικής αλλαγής, κοινωνικής απελευθέρωσης και ανάπτυξης, πολιτισμικής και ηθικής αναγέννησης την ημέρα που κερδίζουν τις εκλογές. Η αλλαγή του πολιτικού συστήματος προϋποθέτει ριζική αλλαγή, όχι μόνο στην οργάνωση, αλλά κυρίως στη κοινωνική λειτουργία των κομμάτων. Στην ψυχή, το ήθος, την κουλτούρα της εσωκομματικής ζωής. Στη σχέση κόμματος κοινωνίας. Τα κινήματα και τα κόμματα που απαιτούν οι καιροί, δεν είναι αυτά των οπαδών. Χρειάζονται κόμματα και κινήματα ικανά να μετατρέπουν τη κοινωνική ανάγκη και το κοινωνικό πρόβλημα, σε κοινωνικά αναπτυξιακή δύναμη και δυναμική. Κόμματα και κινήματα που δε θα καθηλώνουν, δεν θα εκτονώνουν τη κοινωνική δυσαρέσκεια, σε διεκδίκηση και διαμαρτυρία.

Κόμματα και κινήματα, καταλύτες κοινωνικο-οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης έχει ανάγκη ο τόπος, σε ολόκληρη τη γεωγραφική του έκταση και σε ολόκληρο το πολιτικό του φάσμα. Αναπτυξιακές και όχι εξουσιαστικές πρωτοπορίες χρειάζεται η κοινωνία μας για να βγει απ’ την κρίση. Κόμματα που θέλουν, ξέρουν και μπορούν να αφυπνίσουν στους οπαδούς τους, την αξιοπρέπεια το ήθος του πολίτη.

Σήμερα, δεν ζούμε απλά μια κρίση εμπιστοσύνης στις σχέσεις κράτους πολίτη, μια κρίση στη σχέση του πολίτη με την οργανωμένη πολιτική, τα κόμματα. Ζούμε μια βαθύτατη παρακμή στο πυρήνα του συμμετοχικού μας πολιτισμού, στην ίδια την κοινωνικότητα της ανθρώπινης φύσης. Κατά συνέπεια το ΜΕΓΑ ζητούμενο, πέρα απ’ τη διοικητική μεταρρύθμιση και την οικονομική ανασυγκρότηση, είναι η ριζική αναγέννηση της πολιτικής, απ’ τ’ αριστερά και απ’ τα δεξιά. Είναι η αναγέννηση της κουλτούρας, της ατομικής και συλλογικής ευθύνης. Είναι ο θάνατος του οπαδού και η αναγέννηση του, ΠΟΛΙΤΗ, η αναγέννηση της δημιουργικότητας και της κοινωνικότητας του μέσου Έλληνα. Ο Ήλιος αυτής της αλλαγής, θέλει πολύ δουλειά. Απαιτεί ένα βήμα πέρα κι απ’ αυτήν ακόμα την ανιδιοτελή δέσμευση και προσφορά. Απαιτεί να δίνουμε στον ΑΛΛΟ, τον συμπολίτη, τον συνάδελφο τον συναγωνιστή, τον σύντροφο, την ευκαιρία, την ενθάρρυνση, την βοήθεια, να βγάζει, να καλλιεργεί και να προσφέρει, τον καλύτερο εαυτό του……..

Από τα καμένα δάση, τα καμένα ιερά και τα εγκαταλειμμένα χωριά, μέχρι τα αστικά μας κέντρα, από το χώρο της εκπαίδευσης μέχρι τα εργαστήρια της τέχνης, από τα συνδικάτα μέχρι τους επιστημονικούς φορείς, την Εκκλησιά και την Ακαδημία.. Όσοι ακόμα ζωντανοί, όσοι δεν έχουν εθιστεί στον ευτελισμό του καθημερινού συμβιβασμού, όσοι δε συγκινούνται από «σατραπείες και τέτοια», όσοι δεν έχουν παραδοθεί στην ηττοπάθεια, την ιδιώτευση, το βόλεμα της «σταθερότητας» του κοινωνικοπολιτικού μας τέλματος... «Όσοι ζωντανοί» πιστεύουν ότι αυτός ο κόσμος, αυτός ο τόπος, είναι μικρός αλλά και Μέγας, ας μην περιμένουν το «τραγούδι των ηρώων».

Η χρησιμότερη κοινωνική προσφορά είναι η συμβολή μας στην αναγέννηση και τη αριστοποίηση της κοινωνικής συμμετοχής.

Γ.Σ.