Ζωοφιλία, μία ασθένεια της εποχής μας

Ζωοφιλία, μία ασθένεια 

της εποχής μας

Μανώλης Βαρδής

Γιατί είναι η ζωοφιλία ασθένεια της εποχής μας; Καλά, μη σοκάρεστε! Μία βόλτα να κάνει κανείς τα πρωινά και τα απογεύματα στις γειτονιές της πόλης θα συναντήσει πιο πολλούς σκύλους παρά ανθρώπους. Και σκύλους όχι αδέσποτους, αλλά με τα αφεντικά τους. Και αφεντικά όχι τίποτα γριούλες ή "γεροντοκόρες", αλλά φοιτητές, φοιτήτριες, Under 40.

Εάν δε ακούσει τις σκυλο-κουβέντες των αφεντικών, πήζει από "αγάπη μου", "κοπέλα μου", "χρυσάφι μου", και άλλες ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της καθημερινότητας των "παιδιών- σκυλιών" τους. Σε μία κοινωνία σε κρίση και παρακμή το οξύμωρο του να αυγατίζουν τα διάφορα pet shops, δεν είναι καθόλου οξύμωρο. Και δείχνει αυτό το ταπεινό, καθημερινό γεγονός μία απάντηση για το πρόβλημά μας σήμερα, ως κοινωνία. Γιατί εκεί είναι η ασθένεια, και όχι στα συμπαθητικά τετράποδα. Μάλιστα, η ασθένεια έχει και επιθετική διάσταση, καθώς όλοι γνωρίζουν ότι και σε επίπεδο δημόσιου λόγου (αλλά πλέον και νομικό) οι προσβολές και οι κακομεταχειρίσεις των ζώων αποκτούν βαρύτητα και σημασία πολλές φορές μεγαλύτερη της αντίστοιχης των ανθρώπων. 

Διάφορες φιλοζωικές ομάδες- εν είδει λαϊκών πολιτοφυλακών- καραδοκούν παντού για να ελέγξουν, καταγγείλουν, καταδικάσουν, μηνύσουν. Πολλές φορές με θύματα αθώους ανθρώπους. Φυσικά, είναι δείγμα αξιακής αλλοίωσης. Από τα ζώα σαν περιουσιακό στοιχείο, βοηθούς- εργάτες, των παραδοσιακών αγροτικών-ποιμενικών κοινωνιών, περνούμε στη φάση της αστικοποίησης όπου τα ζώα είναι οικιακοί φίλοι και συνεργάτες της πυρηνικής οικογένειας. Δεν είμαστε καν εκεί. Στην τωρινή μας κατάσταση τα οικιακά ζώα έχουν γίνει αντικείμενα πόθου και συναισθηματικής εξάρτησης. Παρέχουν λόγο ύπαρξης σε ανθρώπινες ψυχές που δεν έχουν και πολλούς λόγους για να ζουν. Είναι "πεδία" εύκολου και ανώδυνου συναισθηματισμού- σε αντίθεση με τα παιδιά- καθώς ούτε τα έξοδα των παιδιών έχουν, ούτε προκαλούν τα συναισθηματικά ρίσκα και τις ταλαιπωρίες της ανατροφής παιδιών. Η κοινωνία μας είναι κοινωνία του εύκολου συναισθηματισμού. Βλέπουμε την αντίστιξη στους διαφόρων λογιών ανώμαλους και κακόψυχους, που διαβλέποντας την τάση, προβαίνουν σε πράξεις βασανιστηρίων ή σεξουαλικών συνευρέσεων με τα ζώα, διότι η κάθε εποχή έχει τα εγκλήματα που της αναλογούν. 

Κάναμε λόγο για αστικοποίηση, συναισθηματικές επενδύσεις, εύκολο και ανώδυνο συναισθηματισμό. Υπάρχει όμως και μία ακόμη αντεστραμμένη όψη που συνηγορεί, κατά παράδοξο τρόπο, στα παραπάνω. Στις παλαιότερες κοινωνίες ήταν πάντα ανεκτή μία ανθρώπινη απειλή προς τα ζώα όταν διακυβεύονταν ζητήματα πείνας και μετεγκατάστασης της οικογένειας, στην εποχή μας που οι «δυτικές» κοινωνίες δεν κατατρύχονται από αυτά τα θέματα, οι απειλές προς τα ζώα εμφανίζονται ως «χωρίς λόγο», αναίτιες και απροϋπόθετες, κατά συνέπεια απόλυτα κατακριτέες. 

Με άλλα λόγια, εφόσον δεν πεινάμε πια (για να έχουμε το άλλοθι του κυνηγιού και της σφαγής του ζώου) και εφόσον δεν αγγίζει την ηθική μας συνείδηση η (πραγματική) κακομεταχείριση των σταβλισμένων, ακίνητων ζώων σε φάρμες- εργοστάσια που συναντούν τον θάνατο με βιομηχανικό τρόπο, οξύνονται τα καθημερινά ηθικά μας ανακλαστικά απέναντι στο προφανές ότι το ζώο δεν είναι άνθρωπος. Διότι ο πολιτισμός της μεταμοντερνικότητας είναι ο πολιτισμός της απόλυτα προσωπικής ηθικής, που εφαρμόζεται επιλεκτικά.

Αυτό το ηθικό- αξιολογικό υπόβαθρο είναι ο δημιουργός του προβλήματος της σχέσης ανθρώπου-ζώου, και είναι αυτό που διαιωνίζει μία απέραντη υποκρισία.

Ενδεικτικά μπορεί να δει κανείς και το βιβλίο: Adrian Franklin, Animals and Modern Cultures. A Sociology of Human- Animal Relations in Modernity, Sage Publications 1999

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Μαρκ Σαγκάλ.

http://www.antifono.gr/portal/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82/%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1/%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%80%CF%84%CF%8C%CF%82-%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%82/5189-%CE%B6%CF%89%CE%BF%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1,-%CE%BC%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AE%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CF%82.html